بایەخی سیواك لەڕوانگەی زانست و شەرعەوە


~~~~~~

بسم اللە الرحمن الرحیم

الحمد لله وحده والصلاة والسلام على من لا نبيّ بعده:

پێناسه ى سيواك:

سيواك: بريتى يه له و داره ى كه ده هێنرێت به م ناو ده م و ددانه كانى مرۆڤدا به مه به ست پاك كردنه وه و بۆن خۆش كردنى انظر كتاب: “سنن الفطرة” ص: (17 ـ 18) .

شوێنى گه شه كردن و ناساندنى:

ڕوه كى (سيواك) له ناوچه ى گه رم و ئيستيوائى گه شه ئه كات، زياتر له ناو دۆڵى بيابانه كان ده ژى، له سه ر چياكان كه متر ئه ڕوێ، به زۆرى له ووڵاتى سعوديه وسودان و هيند و ميصردا ده ژى، شێوه كه ى له ڕوه كى هه نار ده چێت، و درێژىيه كه شى ده گاته نزيكه ى دوو مه تر، وه ناوه زانستىيه كه شى بريتىيه له : .Salvadora

perisaulium


◙ توێژينه وه ى پزيشكى:

توێژه ره وه پزيشكىيه كان ئه وه يان سه لماندووه كه سيواك ده وڵه مه نده به ماده ى خاوێن و پاكژ كه ره وه و قه بز كردن، و گرتنه وه ى خوێن به ربوون، و نه هێشتنى گه نين، و كوژه رى ميكرۆب.

◙ پێكهاته ى كيميايى:

سيواك پێكهاتوى ئۆرۆماتى (عه ترى) و بيكاربۆناتى سۆديۆمى تێدايه كه تواناى له ناو بردنى زينده وه رى وردبينى (ميكروبات)ى هه يه ، هه روه ها له تاڵى سليلۆزى و ماده ى كلۆرۆفۆرم و ئه پيرى و پيترۆڵى و ميپانۆڵ
و سابون و تانين و خوآى كانزايى – وه ك خوێى چێشت – پێك هاتووه . گۆڤارى ره نگين ژماره : (21), لاپه ره : (34) .

◙ چۆنێتى به كارهێنانى:

چڵێك له م داره وه رئه گيرێت (كه له بازاره كان به ئاماده كراوى هه يه ) وه سه رى چڵه كه به درێژايى (1ـ 2) سم، ده تاشرێت و توێكه ڵ
ده گيرێت و پاش كوتانى يان ڕاسته وخۆ دواى به كارهێنانى (به تايبه تى كه خاو و ته ڕ بێت ده م و زمانيش ئازار نادات) زوو شێوه ى فڵچه يه ك وه ر ئه گرێت، وه به شێوه ى لێكخشاندن و سواندن به سه ر ددانه كان (دَلْكُ الأسنان) و زماندا ئه هێنرێ، وه موباله غه كردن له سيواك كردن دا ئه نجامێكى ته واوتر و باشتر ئه به خشێ و سوننه ته ، (ابن القيم) فه رموويه تى: (زيادڕه وى كردن له سيواك كردندا قه تماغه (به ڵغ)ى ددان لائه بات و لوس و جوانى ئه كات وبه هێزى ئه كات، زمان پاراو ئه كات و له كلۆربوون ده يپارێزێت، و بۆنى خۆشه و ده ماغ و هه ست ساف ئه كات وئاره زوى خواردن زياد ئه كات) زاد الـمعاد من هدي خير العباد: (4 / 322 ـ 323) .

(أبو موسى الأشعري ڕەزای خوای لێبێت) فه رموويه تى: ((أتيت النبي (صلی اللە علیە وسلم) وهو يستاك بسواك رطب، قال: وطرف السواك على لسانه، وهو يقول: أُع أُع، السواك في فيه كأنّه يتهوع)) صحيح البخاري رقم: (244) . واته : هاتم بۆ لاى پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
بينيم سيواكى ده كرد به سيواكێكى ته ڕ، و سه رى سيواكه كه به سه ر زمانىيه وه بوو، و ده يووت: ئووع ئووع، و سيواكه كه ش له ناو ده ميدا بوو وه كو بڵێى ده ڕشايه وه .
ئه مه ش ماناى موباله غه كردنێتى له سيواك كردندا بۆ خاوێن كردنه وه و داماڵينى ئه و به ڵغ و زه ردايىيه ى كه ددان گرتويه تى، وه بۆ وه ده ست هێنانى پاداشت و پاك كردنه وه ى ده م، هه روه ك (عبدالله)ى كوڕى (عومه ر) ( ڕەزای خوای لێبێت) له پێغه مبه ره وه (صلی اللە علیە وسلم)
بۆمان ده گێڕێته وه و ده فه رموێ: ((عليكم بالسواك فإنّه مطيبة للفم ومرضاة للرب)) صحيح الترغيب والترهيب رقم: (210) . واته : په يوه ست بن به به كارهێنانى سيواكه وه چونكه سيواك پاك كه ره وه و بۆن خۆشكارى ده مه و ڕه زامه ندى خوايشه . وه باشتر وايه كه ئه و سيواكه ى به كارى ده هێنى ماوه ماوه به شه به كار هێنراوه كه ى ببڕدرێت و پاك بكرێته وه ، بۆ ئه وه ى كه ڵكى زياتر لێ وه ربگيرێت و پاك ڕابگيرێت . هه روه ها سوننه ته سيواك كردن به ده ستى چه پ بكرێت، له م باره وه پرسيار كرا له (شيخ الإسلام ابن تيمية): ئايا سيواك به ده ستى ڕاست ئه كرێ يان به ده ستى چه پ؟ وه كاميان باشتره ؟ له وه ڵامدا فه رموى: سوپاس وستايش بۆ خواى گه وره ، باشتر وايه به ده ستى چه پ بكرێت، ئه وه ش وته ى ئيمامى ئه حمه دى له سه ره له ڕيوايه تى
(ابن منصور)دا باس كراوه ، وه نه مان زانيوه هيچ كه سێك له و ئوممه ته پێچه وانه ى ئه مه بێ، ئه مه ش له به ر ئه وه يه كه سيواك كردن له بابى پاككردنه وه و داماڵينى پيسىيه ، وه كو پاككردنه وه ى لوت و تارات كردن (الاستنثار والاستنجاء) مـجموع الفتاوى: (1 / 108) .

سودو پاداشته كانى سيواك كردن:

دياره پێغه مبه رى ئازيزمان (صلی اللە علیە وسلم)
هه ر شتێك كه خێر و پاداشتى بۆ ئوممه ته كه ى تێدا بێت، پێى ڕاگه يان دوين و هۆشيارى كردوينه ته وه و فه رمانى پێ كردوين هه ر وه كو خۆى ئه فه رموێ: ((ما تركت شيئاً يقربكم إلى الله إلاَّ وأمرتكم به)) انظر: سلسلة الأحاديث الصحيحة رقم: (1803) . ئه وه تا له سود و پاداشتى ئه م داره موباره كه ش هۆشيارى داوه و موسڵمانانى هان داوه له سه ر به كار هێنانى، وه ك ده فه رموێت:((أكثرت عليكم في السواك)) صحيح البخاري رقم: (848) .واته : زۆرم لێ كردون و پێم ووتون له سيواك كردندا . وه (ابن عباس
ڕەزای خوای لێبێت) فه رموويه تى: پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
فه رموويه تى: ((لقد أمرت بالسواك حتى ظننت أنه ينـزل علي فيه قرآن أو وحي)) صحيح الترغيب والترهيب رقم: (213) .ئه م سور بوونه ى پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم) له سه ر به كار هێنانى سيواك له ته واوێتى ئامۆژگاريه كان و خۆشه ويستىيه تى بۆ ئۆممه ته كه ى، وه ئه وه ده گه يه نێت كه وا چۆن ئاره زوى له پاك و خاوێنى و بۆن خۆشى بووه و ڕقيشى له پيسى و پۆخه ڵێتى و بۆنى ناخۆش بووه ، چونكه هه روه ك دياره له دواى خه وتنێكى زۆر تام و بۆنى ناو ده م ده گۆڕێ و ناخۆش ده بێ بۆيه پێغه مبه ر (صلی اللە علیە وسلم)
كه هه ڵساوه له خه و پێش هه موو شتێك سيواكه كه ى به ناو ده م و ددانى دا هێناوه ، تا تام و بۆنه ناخۆشه كه ى ببڕێت، وه ك ده فه رموێت: ((السواك مطهرة للفم ومرضاة للرب)) .

ئه مانه ى خواره وه ش بريتين له چه ند
سودێكى سيواك

1 ـ به كارهێنانى سيواك ماناى جێ به جێ كردن و شوێن كه وتنى سوننه تى پێغه مبه ره (صلی اللە علیە وسلم)
به وه ش چاكه كانمان به ره و زياد بوون ده چێ و له په روه ردگارمان نزيك ده بينه وه و به ر ڕه زامه ندى خوا ئه كه وين إن شاء الله.

2 ـ به هۆى بوونى سابون له ناويدا ناو ده م پاك ده كاته وه ، و به كترياى ناوى له ناو ده بات،
ناوه ندێكى ترشه ڵۆكى وا دروست ده كات، ددان له توانه وه ده پارێزێ و توشبون به شێرپه نجه ى ناو ده م كه م ده كاته وه .

3 ـ مادده ى تانين له سيواك دا پوك توند و تۆڵ ده كات و به هێزى ده كات.

4 ـ رێژه ى كلۆر بوونى ددان كه م ده كاته وه ، هه رچه نده به زۆرى ماده ى شه كر و كاربۆهايدراتيش بخورێت.

About The Author

Number of Entries : 67

Mamosta Mahde

© 2013 القالب مقدم اهداء من تطوير ويب سايت عرب

Visit Us On TwitterVisit Us On FacebookVisit Us On Google PlusVisit Us On PinterestVisit Us On YoutubeCheck Our Feed
Free Web Hosting